آیا می‌دانید چوب کدام درخت برای کاغذ سازی مناسب است؟ کاغذسازی یکی از گسترده‌ترین صنایع در سراسر جهان محسوب میشود. در حال حاضر انواع مختلفی از کاغذ با ویژگی‌ها و خصوصیات متفاوت در دسترس هستند. برای تولید هر یک از کاغذهای موجود هم از چوب یک یا چند نوع درخت خاص استفاده میشود. در واقع چوب برخی از درختان برای تولید انواع کاغذ مناسب‌تر هستند. بر همین اساس انتخاب درست چوب درخت برای تولید کاغذ اهمیت بسیار زیادی دارد. در ادامه این مطلب از کاغذ پاپیروس کاوه به بررسی جزئیات بیشتری از موضوع، کدام درخت برای تهیه کاغذ مناسب است؟ می‌پردازیم.
تاریخچه ساخت کاغذ
کاغذ یکی از ارزشمندترین دستاوردهای انسان است، ولی اولین کاغذهای تولید شده شباهت چندان زیادی به نمونه‌های امروزی نداشتند. در طول تاریخ تولید اولین نمونه کاغذ به مردم مصر نسبت داده شده است. مصریان از گیاهی شبیه به نی که پاپیروس نامیده میشود، ورقه‌های ابتدایی کاغذ را تولید کردند. به همین علت به کاغذهای تولید شده توسط مردم مصر باستان، پاپیروس گفته میشود. این نوع کاغذ از کنار هم قرار گرفتن چندین نی پاپیروس و اعمال فشار تولید شده است. با گذشت زمان در حدود 2000 سال قبل، چینی‌ها کاغذهایی شبیه به نمونه‌های امروزی تولید کردند.
سپس جزئیات فرآیند تولید کاغذ به کشورهای مختلف مانند ایران منتقل شد. نکته جالبی که در این مورد وجود دارد، اختراع ماشین تولید انبوه کاغذ توسط مردم چین است. بنابراین تاریخچه ساخت کاغذهای امروزی و اختراع اولین ماشین تولید انبوه کاغذ به کشور چین برمی‌گردد. با این حال در کشورهای مختلف فرآیند تولید انواع کاغذ بررسی شده، آزمون و خطا صورت گرفته و در نهایت مدل‌های گوناگون کاغذ تولید و عرضه شدند.
برای تهیه کاغذ از چه موادی استفاده میشود؟
اغلب مردم می‌دانند که برای تهیه کاغذ از چه موادی استفاده میشود. چوب درختان اصلی‌ترین ماده تشکیل دهنده کاغذ هستند. برای تولید هر یک از کاغذهای امروزی استفاده از چوب یک یا چند نوع درخت رایج‌تر است. به بیان دیگر چوب همه درختان برای تولید کاغذ مناسب نیستند. آیا می‌دانید با چوب کدام درخت کاغذ مقاوم‌تری تولید میشود؟ درختان سوزنی برگ، بهترین انتخاب برای تولید کاغذهای مقاوم هستند. سوزنی برگ‌ها دارای الیاف سلولزی بلندتری بوده و این موضوع بر افزایش مقاومت کاغذ موثر است.
به بیان دیگر هر چقدر الیاف سلولزی چوب درختان بلندتر باشند، استحکام کاغذ تولید شده افزایش می‌یابد. به همین علت کاغذهای تولید شده از خمیر بازیافتی به دلیل کوتاه‌تر شدن الیاف سلولزی، مقاومت کمتری دارند. آیا می‌دانید علاوه بر چوب درختان، در مراحل تهیه خمیر کاغذ از چه چیزی استفاده میشود؟ در فرآیند تولید کاغذ و تهیه خمیر کاغذ علاوه بر چوب درختان، ترکیبات شیمیایی دیگری هم کاربرد دارند. تغییر رنگ کاغذ، افزایش میزان مقاومت، یکنواخت شدن بافت خمیر و کاغذ تولید شده از جمله مهم‌ترین موضوعاتی هستند که به استفاده از مواد افزودنی بستگی دارند.
کدام درخت برای تهیه کاغذ مناسب است؟
همانطور که گفتیم برخی از درختان انتخاب مناسب‌تری برای تولید کاغذ هستند. از طرفی همه قسمت‌های درخت هم برای تولید کاغذ مناسب نیستند. انتخاب قسمت‌های مناسب درخت برای تولید کاغذ به عوامل مختلفی مانند نوع کاغذ وابسته است. شرکت‌های معتبر و شناخته شده با استفاده از چوب بهترین درختان، کاغذهای باکیفیت‌تری تولید می‌کنند. چوب روسی یکی از بهترین انتخاب‌ها برای تولید کاغذ است. روسیه به دلیل داشتن جنگل‌های گسترده با درختان متنوع یکی از بزرگ‌ترین تولید کننده‌های چوب برای صنعت کاغذسازی جهان محسوب میشود. چوب روسی مناسب برای کاغذسازی انواع مختلفی دارد. از جمله مهم‌ترین درختان مناسب برای تولید کاغذ می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- کاج
- سرو
- سدر
- صنوبر
- افرا
- راش
- نراد
- ساسنا
- اکالیپتوس
- بلوط
- پنبه‌ای
شرکت‌های تولید کننده با در نظر گرفتن ویژگیهای چوب درختان مختلف و مشخصات کاغذ مورد نظر، چوب مناسب را انتخاب می‌کنند. بدون شک چوب همه درختان برای تولید انواع کاغذ مناسب نیستند، زیرا طول الیاف سلولزی، میزان لیگنین و سایر مشخصات آن‌ها تناسبی با خمیر کاغذ مرغوب ندارند.
چرا چوب روسی برای تهیه کاغذ مناسب تر است؟
انواع چوب روسی یکی از بهترین گزینه‌ها برای تهیه خمیر کاغذ مرغوب هستند. چوب‌های روسی مقاومت بسیار زیادی در برابر رطوبت و حرارت دارند. استحکام الیاف چوب روسی و در نتیجه کاغذ تولید شده از آن‌ها بسیار زیاد است. تنوع چوب‌های روسی گسترده بوده و این موضوع اهمیت بسیار زیادی در صنعت کاغذسازی دارد. هر یک از چوب‌های روسی رنگ مختص به خود را دارند. وزن انواع چوب روسی سبک بوده و در برابر گزش حشرات مقاوم هستند. خرید چوب روسی بسیار آسان است، زیرا به وفور در دسترس هستند. فرآیند تولید خمیر و کاغذ از چوب روس هم پیچیدگی خاصی ندارد. در ادامه مطلب مزایا و ویژگیهای انواع چوب روسی را به صورت خلاصه بیان می‌کنیم:
- استحکام بالا
- الیاف سلولزی بلند
- مقاومت در برابر رطوبت و حرارت
- رنگ‌های متنوع
- وزن سبک
- عرضه گسترده
- قیمت مناسب
- فرآیند تولید آسان
- مقاومت در برابر گزش حشرات
بنابراین کاغذهای روسی بسیار مرغوب هستند. البته انتخاب درست چوب روسی و تناسب مشخصات آن با ویژگیهای هر نوع کاغذ از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. این موضوع توسط تولید کننده‌های معتبر مورد توجه قرار می‌گیرد و رعایت میشود. از طرفی تولید کننده‌های فعال در صنعت کاغذسازی می‌دانند کدام قسمت درخت برای تهیه کاغذ مناسب نیست. به همین علت با خرید کاغذ از شرکت‌های معتبر خیال شما از بابت کیفیت و استحکام کاغذ آسوده خواهد بود.
لیست مناسب ترین درختان برای ساخت کاغذ
در ادامه مطلب “چوب کدام درخت برای کاغذ سازی مناسب است؟” به بررسی ویژگیهای بهترین درختان در صنعت کاغذسازی می‌پردازیم. باتوجه به اینکه از انواع مختلف درختان برای تولید کاغذ استفاده میشود، ویژگی‌ها و کاربرد هر درخت را به صورت مجزا بررسی می‌کنیم:
1_ انواع چوب روسی
چوب‌های روسی یکی از بهترین انتخاب‌ها برای تولید کاغذ هستند. در جنگل‌های روسیه برداشت چوب از گونه‌های مختلف درختان در فصل‌های متفاوتی انجام میشود. چوب درختانی که زمان برداشت آن‌ها فصل بهار است، چوب اولیه نام دارند. چوب‌های روسی برداشت شده در فصل تابستان هم به عنوان چوب دیررس شناخته می‌شوند. الیاف چوب‌های روسی اولیه دیواره نازک‌تری دارند و به همین علت کاغذ تولید شده از آن‌ها بافت متراکم و سطحی بسیار صاف دارند. از طرفی دیواره الیاف چوب دیررس ضخیم‌تر بوده و کاغذ حاصل از آن مقاوم و خشن‌تر است. علاوه بر افزایش میزان ضخامت دیواره الیاف، انواع چوب دیررس روسی سلولز بیشتر و لیگنین کمتری هم دارند. همه این ویژگی‌ها در کنار یکدیگر باعث افزایش استحکام کاغذ تولیدی از چوب‌های دیررس می‌شوند. از جمله بهترین درختان روسی مناسب برای صنعت کاغذسازی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- چوب راش: درخت راش به تیره فاگاسه تعلق داشته و تا به حال 13 گونه از آن در سراسر جهان شناسایی شده است. این درخت رشد بسیار خوبی دارد و طول آن به ده‌ها متر می‌رسد. چوب راش به عنوان یکی از بهترین چوب‌های روسی، جذب بالایی نسبت به رطوبت دارد. به همین علت از چوب راش برای تولید کاغذهای بهداشتی استفاده میشود. رنگ این نوع چوب روسی، سفید یا کرم متمایل به صورتی است. از جمله دیگر ویژگیهای مهم چوب راش می‌توانیم به مقاومت در برابر خوردگی، سطح صاف، یکنواخت و کم گره اشاره کنیم. باتوجه به قیمت بالای چوب راش، کاغذ آن هم قیمت بالایی خواهد داشت.
- چوب نراد: نراد درختی متعلق به تیره کاجیان و تا به امروز حدود 40 گونه از آن شناسایی شده است. نراد هم نوعی چوب روسی و رنگ آن سفید مایل به کرم تا قهوه‌ای و در برخی موارد صورتی است. از چوب نراد به دلیل استحکام بالا، سطح صاف، انعطاف‌پذیری مناسب، گره کم، وزن سبک و قیمت مناسب در صنعت کاغذسازی استفاده میشود.
- چوب ساسنا: در کنار سایر چوب‌هایی که به عنوان چوب روسی نام بردیم، باید به ساسنا هم اشاره کنیم. درخت ساسنا نوعی کاج و چوب آن یکی از بهترین انتخاب‌ها برای تولید کاغذهای باکیفیت است. این نوع چوب در ایران طرفداران زیادی دارد، زیرا مقاومت خوبی داشته، وزن آن سبک است و قیمت مناسبی هم دارد. رنگ چوب ساسنا روسی، سفید مایل به زرد است.
2_ درخت سرو
سرو یک نوع درخت سوزنی برگ است که ظاهری همیشه سبز دارد. طول درختان سرو می‌تواند به بیش از 20 متر برسد. ویژگی‌ها و مشخصات مهم درختان سرو، چوب آن‌ها را به انتخابی مناسب در صنعت کاغذسازی تبدیل کرده است.
ویژگیهای درخت سرو
- سوزنی برگ
- الیاف سلولزی بلند
- استحکام بالا
- مقاومت در برابر رطوبت
- تجزیه آسان
- دسترسی مناسب
- قیمت مقرون به صرفه
- مقاومت نسبت به خوردگی حشرات
کاربردهای درخت سرو
- صنعت کاغذسازی
- حوزه نجاری
- تولید مبلمان
- کمد و کابینت
- ساخت پیانو
- قایق‌سازی
3_ درخت اکالیپتوس
اکالیپتوس گیاهی گلدار و دولپه‌ای متعلق به تیره موردیان است. درختان اکالیپتوس در دو دسته همیشه سبز و خزان‌پذیر قرار می‌گیرند. این درختان می‌توانند به صورت تک ساقه یا چند ساقه رشد کنند. طول درختان اکالیپتوس هم متفاوت بوده و از یک متر تا بیش از صد متر متغیر است.
ویژگیهای درخت اکالیپتوس
- خزان‌پذیر یا همیشه سبز
- طول متفاوت
- تک ساقه یا چند ساقه
- ریشه قوی
- دارای خاصیت درمانی
- الیاف بلند و یکنواخت
- مناسب برای صنعت کاغذسازی
- رشد سریع
- استحکام بالا
- مقاومت در برابر رطوبت
کاربردهای درخت اکالیپتوس
- تولید کاغذهایی با سطح صاف
- ساخت مبلمان
- تولید کفپوش
- سایبان
- کابینت
- حصارکشی
4_ درخت کاج
کاج درختی از رده مخروطیان و تیره کاجیان است. درخت کاج به عنوان نمادی از درختان همیشه سبز شناخته میشود. انواع درخت کاج برگ‌هایی سوزنی با ساختاری ویژه دارند که از تبخیر آب جلوگیری می‌کنند. در کشورهای مختلف مانند ایران گونه‌های مختلفی از کاج وجود دارند. ارتفاع برخی از درختان کاج به بیش از 40 متر می‌رسد.
ویژگیهای درخت کاج
- سوزنی برگ
- الیاف بلند
- استحکام بالا
- همیشه سبز
- رشد سریع
- وزن سبک
- مقاومت در برابر رطوبت و آتش
کاربردهای درخت کاج
- تولید کاغذ، مقوا و دستمال کاغذی
- روغن‌گیری در طب سنتی
- تولید محصولات چوبی مانند مبلمان
- ساخت کمد، میز و صندلی
5_ درخت بلوط
بلوط نوعی درخت نهان دانه و دولپه‌ای است که در تیره راشیان قرار می‌گیرد. درخت بلوط جزء آن دسته از درختان مناسب برای صنعت کاغذسازی است که میوه آن هم مصرف خوراکی دارد. تا به حال بیش از 500 گونه بلوط شناسایی شده است. انواع درختان بلوط جزء یکی از دو دسته همیشه سبز و برگ ریز محسوب می‌شوند. رشته کوه‌های زاگرس در ایران یکی از بهترین مناطق برای رویش و رشد درختان بلوط هستند.
ویژگیهای درخت بلوط
- استحکام بالا
- مقاومت در برابر آب، حشرات و قارچ‌ها
- دسترسی مناسب
- ماندگاری عالی
کاربردهای درخت بلوط
- کاغذسازی
- خوراکی
- دارویی
- رنگرزی
- چرم‌سازی
- درختان زینتی
- ذغال‌سازی
- ساخت وسایل چوبی
6_ درختان پنبه‌ای
آیا می‌دانید از پنبه هم برای تولید کاغذ استفاده میشود؟ کاغذهای تولیدی از پنبه کیفیت بسیار خوبی دارند. باتوجه به قیمت بالای پنبه، کاغذهای تولید شده از این نوع الیاف هم گران قیمت هستند. درختان پنبه انواع مختلفی دارند و مناطق رویش آن‌ها نیز متفاوت است.
ویژگیهای درختان پنبه ای
- الیاف نه چندان بلند
- رویش در مناطق گرمسیری
- استحکام بالا
- مناسب کاغذهایی با سطح صاف
کاربردهای درختان پنبه ای
- صنعت کاغذسازی
- تولید پارچه
- پوشاک
- ساخت صافی قهوه و چای
- تور ماهیگیری
چوب هر یک از درختان نامبرده برای تولید برخی از کاغذها مناسب‌تر هستند. به همین علت همه کاغذهای موجود مشخصات یکسانی ندارند. چنانچه الیاف چوب، استحکام بیشتری داشته باشد، میزان مقاومت کاغذ هم افزایش می‌یابد.
